On 4 December, 3 PM, Alexia Coussement will defend her PhD dissertation (University of Antwerp) Universiteit van ‘t Stad. Een ontstaansgeschiedenis van de Universiteit van Antwerpen, 1954-2002.

Nederlands abstract
Binnen het onderzoek naar de Belgische universiteitsgeschiedenis is er amper aandacht voor de oprichting en ontwikkeling van universitaire instellingen die tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw het levenslicht zagen. Dat is een beduidend hiaat, omdat kleinere instellingen die zich nog volop ontplooiden deze dynamische periode anders ervaarden dan de grotere, gevestigde universiteiten. Zo ontbrak een integrale studie naar de totstandkoming van de Universiteit Antwerpen. Het twintigjarig jubileum van deze instelling bood een uitgewezen kans om hierbij stil te staan.

Het proefschrift merkt eerst op dat het pleidooi voor een Antwerpse universiteit zich sinds de jaren 1840 meermaals herhaalde, om uiteindelijk tijdens de jaren 1960 een momentum te vinden binnen een grootschalig debat over universitaire expansie. Na zich toe te leggen op de stichting en erkenning van drie universitaire instellingen (UFSIA, RUCA, UIA) in de Scheldestad in 1965 en 1971, richt de studie zich op hun individuele identiteitsvorming en onderlinge dynamiek, uitmondend in de fusie van 2003.

Doordat universiteiten geen geïsoleerde ivoren torens zijn, maar zich wortelen binnen de lokale en (inter)nationale samenleving, kadert het proefschrift deze institutionele geschiedenis(sen) steeds binnen een bredere context. Om tot een genuanceerd beeld van de totstandkoming van de Universiteit Antwerpen te komen, benadert het onderzoek dit historisch proces vanuit het perspectief van de betrokken actoren, als politici, geestelijken, rectoren en studenten. De Antwerpse universiteit is namelijk tot in de diepste kern van haar wezen mensenwerk, waardoor we haar uiteindelijke vorm kunnen verklaren door te focussen op de talloze acties die deze stakeholders doorheen de jaren ondernamen. Om zicht te krijgen op hun denken en handelen, maakt de studie gebruik van een gevarieerd bronnencorpus.

In het proefschrift vormt het spanningsveld tussen gemeenschappelijke en tegenstrijdige belangen een terugkerend thema. Dat kwam zowel op de voorgrond tijdens de discussies voorafgaand aan de oprichting van de Antwerpse universitaire instellingen als in de dertig jaar dat het trio met, of eerder naast, elkaar leefde in dezelfde stad. Zo wilden de UFSIA, het RUCA en de UIA enerzijds bijdragen tot de regionale ontwikkeling, wat een drijfveer was om de handen in elkaar te slaan. Anderzijds vormden hun disparate profielen een hindernis in de zoektocht naar compromisoplossingen en het concretiseren van een gedeeld beleid.

English abstract
In the historiography of Belgian universities, little attention has been paid to the establishment of universities during the latter half of the twentieth century. This is a notable gap, considering the distinct experiences of smaller, younger institutions as they navigated the rapidly changing academic landscape, in contrast to their larger, more senior counterparts. As a comprehensive study on the establishment of the University of Antwerp was lacking, its twentieth anniversary presented an ideal opportunity to explore this topic.

To this end, the dissertation first examines the recurring demand for a university in Antwerp, dating back to the mid-nineteenth century but gaining momentum during the 1960s in the context of a large-scale debate on university expansions. After assessing the creation of three legally recognized university institutions (UFSIA, RUCA, UIA) in the city of Antwerp in 1965 and 1971, the study focuses on their distinct identity formation and interrelationship, resulting in the merger of 2003.

Recognizing that universities are not ivory towers but are socially embedded, the dissertation situates this institutional history within a broader socio-economic and political context. Next, the research explores this historical process through the viewpoints of the various actors involved. Given that UAntwerp is a unique, man-made project, we can comprehend its outcome by considering the decisions these stakeholders have made throughout the years. The study draws upon a wide range of sources to understand their views and actions.

A recurring theme in the dissertation is the tension between common and conflicting interests, which manifested during the discussions leading up to the establishment of the Antwerp university institutions and persisted throughout the thirty years that the trio coexisted in the same city. For instance, the UFSIA, RUCA, and the UIA shared ambitions to contribute to regional development, an incentive for collaboration. However, their disparate profiles posed challenges in working towards a solid partnership.